Grillige grens

Bekend is de Belgische enclave Baarle-Hertog in Noord-Brabant: 22 stukjes België in Nederland, waarvan enkele op hun beurt ook weer minuscule Nederlandse enclaves bevatten.

Ook het grensgebied van Duitsland en België kent op enkele plaatsen een nogal grillig verloop. Vijf Duitse enclaves op Belgisch grondgebied (waarvan één slechts 150 bij 100 meter) worden van het moederland gescheiden door kilometerslange corridors van hooguit twintig tot dertig meter breedte. Wie bijvoorbeeld vanuit het Duitse Monschau naar het buurdorp Mützenich wil komen, moet eerst een Belgische corridor van een meter of dertig meter breed oversteken. Deze corridor is bij Monschau enkele kilometers lang.

Hoe is deze vreemde situatie ontstaan? Veel wordt duidelijk als je beseft dat de corridor feitelijk een spoorwegtracé is dat loopt van Aken in Duitsland naar Troisvierges in Luxemburg. Deze zogenaamde Vennbahn werd in de jaren tachtig van de negentiende eeuw door het Duitse keizerrijk aangelegd voor het transport van steenkool en ijzererts. Als Duitsland na de eerste Wereldoorlog niet alleen een deel van zijn grensgebied aan België moet afstaan, maar ook de strategisch belangrijke Vennbahn, blijkt deze nog steeds deels over Duits grondgebied te lopen. Om allerlei ingewikkelde grenscontroles te voorkomen, werd beslist om het tracé van de spoorlijn, de stations en de technische installaties in zijn geheel aan België toe te wijzen.

Deze grillige grenssituatie bestaat tot op de dag van vandaag, al schijnen er onderhandelingen gaande te zijn de Vennbahn-corridor aan Duitsland terug te geven, in ruil voor gebiedscompensatie (enkele vierkante kilometers) elders.