De nachtelijke avonturen van Pieter Calkoen

Op 24 november 1757 wordt een keurig heerschap in het holst van de nacht door twee nachtwachten in een Amsterdamse steeg opgepakt. De nachtwachten vertellen hoe zij in de Jonge Roelofsteeg (tegenwoordig de Jonge Roelensteeg) een huis aantreffen met gebroken ruiten. Hierin bevinden zich een man en een vrouw die zodanig indecent gedrag vertonen dat ze worden opgepakt. 

De volgende ochtend bekend de man dat hij Pieter Calkoen van de Keizersgracht is. Hij vraagt nadrukkelijk om de geschiedenis stil te houden 'voor hem en zijn familie'. Vervolgens biedt hij duizend guldens (een kapitaal in die tijd) om de zaak buiten de 'Heeren Regteren' af te handelen. De verdachte smeekt, bidt en huilt. De kapitein van de nachtwacht belooft enige discretie maar geeft hem nog wel de les mee dat een heer van zijn fatsoen zich toch niet met het 'gemene canalje' in zou moeten laten. Hij zou immers niet alleen zichzelf maar ook zijn vrouw ongelukkig kunnen maken. Uiteindelijk wordt de zaak voor de lieve som van zestienhonderd gulden geschikt. De man op het schilderij heet ook Pieter Calkoen en is een neef van onze Pieter. Beide afkomstig uit een rijk Amsterdams regentengeslacht.

Deze en vele andere zaken zijn verborgen in het immense notariële archief van de gemeente Amsterdam. Dit archief, een enorm rijke bron voor de geschiedenis van Amsterdam, koopmansgeschiedenis, familiegeschiedenis en nog veel meer, was tot nu toe slecht toegankelijk door het ontbreken van een index. Daar is nu verandering in gekomen. Een werkgroep is het hele archief van miljoenen akten, 3,5 kilometer lang, aan het ontsluiten en digitaliseren. Een voorproefje, waaronder bovenstaand voorbeeld, is te zien op de website www.alleamsterdamseakten.nl.